Ηλίας Μπαζίνας

Αν υπάρχουν τρεις άνθρωποι που καθόρισαν την ελληνική αθλητικογραφία ο ένας ήταν σίγουρα ο Μπαζίνας. Αν θυμάμαι καλά τον συνάντησε ο Νίκος Καραγιαννίδης στη Μόσχα στη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων της και εντυπωσιάστηκε τόσο από τις γνώσεις και την καλλιέργεια του που του πρότεινε να γράφει κάτι στο Φίλαθλο – τουλάχιστον έτσι έλεγαν οι μύθοι της εφημερίδας στην οποία γνωριστήκαμε.
Δικηγόρος και 40 χρονών ο Μπαζίνας, δεν ήθελε να βλέπει το όνομά του καθημερινά πρωτοσέλιδο, αφού στο μυαλό του οι δικές του επαγγελματικές επιλογές ήταν τότε άλλες και η σχολιογραφία του ένα είδος χόμπι: στην πραγματικότητα τα κομμάτια του Μπαζίνα στο Φίλαθλο της δεκαετίας του 80 είναι ένα έντυπο blog – ίσως ότι πιο ριζοσπαστικά καινοτόμο έχει υπάρξει σε ελληνική εφημερίδα. Για να διατηρήσει το δικαίωμα να χειρίζεται τη στήλη του χωρίς να υπακούει σε συμβατικούς κανόνες αθλητικογραφίας ο Μπαζίνας υπογράφει για χρόνια ως «Ηλίας Γ.», νομίζω ότι το Γ είναι το αρχικό του επιθέτου της μητέρας του που λέγεται Γιατράκου, και την οποία υπεραγαπούσε.
Ο Μπαζίνας ανήκει στην σπάνια κατηγορία των ανθρώπων που δεν διάλεξε ένα επάγγελμα αλλά κατά κάποιο μαγικό τρόπο τον διάλεξε αυτό. Η επιτυχία της στήλης ήταν τόσο μεγάλη ώστε κατά κάποιο τρόπο απαιτήθηκε η κανονική υπογραφή του: ο αναγνώστης είχε την ανάγκη να μάθει ποιος είναι ο άνθρωπος με τον οποίο έχει ραντεβού καθημερινά. Όταν αργότερα ξεκίνησαν και οι τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές του εμφανίσεις ο «Ηλίας Γ.» έγινε Ηλίας Μπαζίνας δηλαδή μια υπογραφή με κύρος και βαρύτητα. Με αυτό το κύρος έγινε σύμβουλος προέδρων ομοσπονδιών, αλλά και υφυπουργών Αθλητισμού: οι συγκροτημένες απόψεις του για πολλά ήταν για πολλούς στο χώρο ένα είδος μπούσουλα, αν και ο ίδιος δεν ήταν από εκείνους που επέβαλε τα θέλω του.
Ο Μπαζίνας που ο κόσμος γνώρισε και αγάπησε ήταν κυρίως τα κείμενά του και όταν μιλάμε για δημοσιογραφία έτσι πρέπει. Τεράστιος εγκυκλοπαιδιστής, πολύγλωσσος, καλλιεργημένος και με γούστο ξεκάθαρο ο Μπαζίνας υπήρξε ταυτόχρονα εστέτ και λαϊκός, κριτικός και επικριτικός αλλά και άνθρωπος που ήξερε να απολαμβάνει, έτοιμος να διηγηθεί με ένα μοναδικό τρόπο ιστορίες παλιές που δεν πρέπει να ξεχνάμε, αλλά και οραματιστής και φύσει αισιόδοξος. Όμως για την αθλητικογραφία ο Μπαζίνας υπήρξε κάτι πολύ σημαντικότερο: ένας άψογος χειριστής μιας νέας γλώσσας, ένας διανοούμενος των λέξεων και των αισθημάτων, ίσως ο πρώτος που στο γραπτό πρόταξε την προέκταση του γεγονότος από το ίδιο το γεγονός.
Ο Μπαζίνας, αντίθετα από τους περισσότερους από μας που παραμένουμε σκλάβοι της επικαιρότητας, δεν είχε ανάγκη το γεγονός για να γράψει: για περισσότερα από είκοσι χρόνια γεγονότα σπουδαία ήταν τα ίδια τα καθημερινά του γραπτά, οι οπτικές του γωνίες, οι καθημερινές αλλά και οι διανοητικές του πραγματικότητες: τα αθλητικά ήταν η αφορμή, το μεγάλο ταξίδι γίνονταν από τον αναγνώστη στον δικό του κόσμο. Είναι πάντα δύσκολο να εξηγήσεις τι έγραφε ο Ηλίας σε κάποιον που δεν τον διάβαζε, αλλά όποιος τον διάβαζε αφήνονταν να περιπλανηθεί στις απόψεις του και στις εικόνες που δημιουργούσε σαν κολυμβητής που γουστάρει μια φουρτουνιασμένη θάλασσα.
Ο Μπαζίνας έγραφε για το ουσάκ το ίδιο εύκολα που έγραφε για την εθνική Βραζιλίας, μιλούσε για τον Καρέλιν με την άνεση που αναφέρονταν στον Αισχύλο, μπορούσε να χρησιμοποιήσει ως παράδειγμα για τη σκληράδα και τη δύναμη που πρέπει να έχει ένας κεντρικός αμυντικός μια ιστορία για βοσκούς από το Αγρίνιο: όλα αυτά με μια γλωσσοπλαστική διάθεση παπαδιαμάντεια και ένα προσωπικό τόνο κορυφαίου χορού αρχαίας τραγωδίας. Τα κείμενά του (είτε αφηγηματικά, είτε συμπερασματικά) είχαν μια μυστήρια εσωτερική δομή – πολλές φορές τα παρομοίαζα με τραγούδια που είχαν κουπλέ και ρεφρέν ή με δοκίμια γεμάτα από λέξεις που στριφογύριζαν γύρω από ομόκεντρους κύκλους ώστε διαρκώς να δυναμώνουν τα συμπεράσματα. Όλα ήταν μικρές συνθέσεις και είχαν το χαρακτηριστικό της αυτοπειθαρχίας, ίσως γιατί ο Ηλίας έγραφε συχνά στο χέρι και σε αυτή την περίπτωση, πριν καταθέσεις τη λέξη, πρέπει για αυτή να είσαι σίγουρος καθώς δεν χωράνε πολλές διορθώσεις.
Ηταν δάσκαλος, όπως γράφτηκε δεξιά κι αριστερά; Δύσκολο να το πεις. Αν δάσκαλος είναι κάποιος που μπορεί να σε μυήσει σε μια μανιέρα ή να σου μάθει κάποια μυστικά της δικής του δημιουργικής γραφής ο Ηλίας δεν ήταν τέτοιος – η γραφή του άλλωστε ήταν σαν μια νέα γλώσσα που μιλούσε ο ίδιος και χαίρονταν οι αναγνώστες του.
Όμως αν δάσκαλος είναι αυτός που ανοίγει δρόμους, που σου δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο για προσωπικό στυλ αρκεί να μην ξεχνάς την αξία της πληροφορίας, αν δάσκαλος είναι αυτός που σου μαθαίνει ότι τα κείμενα πρέπει να στηρίζονται σε προσωπικές αρχές, αν δάσκαλος είναι αυτός που σου εξηγεί την αξία του συμπεράσματος και την ανάγκη του, αν δάσκαλος είναι αυτός που σε κάνει να καταλαβαίνεις ότι κάθε στιγμή, ακόμα και η πιο ασήμαντη, μπορεί να εξελιχτεί σε αφορμή έμπνευσης, ο Ηλίας ήταν ένας από τους μεγαλύτερους, σημαντικότερους και σπανιότερους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου και ως τέτοιο θα τον θυμάμαι, όχι γιατί υπήρξα μαθητής του αλλά γιατί υπήρξα αναγνώστης του.
Κάποτε είχα ρωτήσει τον Πανούτσο αν υπάρχει Θεός. Κρατώντας ένα ουίσκι στο χέρι μου είπε ότι αν υπάρχει είναι κάποιος σαν τον Μπαζίνα. Είχε δίκιο. Αν Θεός υπάρχει, πάω στοίχημα ότι από το βράδυ της Πέμπτης έχει να συζητήσει με τον Ηλία για όλα. Και κάθε συζήτησή τους, με ένα τσιμπούσι πλαισιωμένο από το κατάλληλο κρασί, θα είναι και για τον ίδιο το Θεό απλώς απολαυστική…